Tangihanga

Een Tangihanga (Tangi) is een rouwdienst van de Maoris:
Ik heb hiervan geen foto's gemaakt uit respect voor de familie en nabestaanden.

Om 10 uur 's ochtends moesten we bij de school verzamelen. De school regelde de bus en de mogelijkheid om te gaan. We moesten tot ongeveer 11 uur wachten omdat ze bij de Marae (het gemeemschaps plek van de Maoris). Daarna vertrokken we met de bus. De Marae waar Joseph opgebaard lag was in Matamata. Na een dik anderhalf uur rijden, 1x gestopt te hebben voor een kopje koffie en 1x verdwaald te zijn waar we er eindelijk. Het lag 'out in the wop wop'. In the middle of nowhere.

Ik was eerst een klein beetje nerveus op vrijdag middag toen ik uitgenodigd was en 's ochtends. Vrijdagmiddag legde mijn gastfamilie uit wat een Tangi was. En zoals ik ben wilde ik er zo veel mogelijk van weten. Of dat goed was weet ik niet. Misschien had ik het gewoon over me heen moeten laten komen. In de bus werd ik al snel helemaal gerust gesteld. De andere scholieren waren heel vriendelijk en legde alles aan me uit.

Eenmaal uit de bus liepen we naar de hekken van de Tangata Marae. De vrouwen eerst en daarna de mannen. Daar moesten we wachten tot een van de Kaumatua's (oudere vrouwen die de oude gewoonten van de Maoris in stand houden en over de Marae waken) een Karanga (een welkomst zang/schreeuw/spreuk). Daarmee wordt je verwelkomd in de Marae.

Terwijl we over het binnenplein liepen tikte een van de leraren me nog aan om met m'n handen langs mijn zij te lopen. Weer wat geleerd.

Eenmaal bij de 'Sleeping House' werden we binnengelaten. De vrouwen eerst en daarna de mannen moesten hun schoenen uit doen en naar binnen lopen. Ik bleef maar een beetje in het midden van de mannen lopen om zo ongezien een beetje mee te hobbellen. Het was bekend dat ik nog nooit eerder naar een Marae was geweest, maar dat hoefde niet opvallend te blijken.

Binnen zou er een pōwhiri zijn. Een traditionele maori-ceremonie voor het welkomen van gasten. Links op bankjes zaten de tangata whenua (hosts - naaste familie in dit geval) en rechts de manuhiri (de scholieren in dit geval). De vrouwen moesten achteraan zitten op de bankjes en de mannen vooraan. Maar aangezien het maar een kleine Marae was moest de helft op de grond zitten. In het midden achteraan lag het lichaam van Joseph opgebaard in een open kist. Daarnaast zaten op matrassen de moeder en tantes links en de kaumatua's rechts. Omdat er niet genoeg plek was werden wij op de grond voor Joseph gezet.

Daarna begonnen de whaikōrero. Dit zijn de speeches tijdens de ceremonie. Daarin wordt vaak wat over de geschiedenis van beide groepen verteld en over hun afkomst. Wat er precies gezegd werd weet ik niet want alles was in Maori.

Na de whaikōrero kwamen de waiata. Liederen over de voorvaderen en het volk van de maori. En een eerbetoon aan de overledene. De familie zong er een, waarna die vervolgens beantwoord werd door ons. Ik stond maar rustig een beetje mee te bassen aangezien ik er niks van ken. Net zoals menig ander trouwens.

Dit proces van whaikōrero en waiata werd een paar keer herhaald. Verschillende mensen kwamen aan het woord. Waaronder de principal, de opa van Joseph, een maori-leraar, Josephs vader, en nog 2 anderen die ik niet ken.

Na de laatste waiata vormden we een rij en begroeten we alle familie en kaumatua's door middel van een zoen op de wang of een hongi. Een hongi is de traditionele manier van begroeten bij Maoris. Je geeft de persoon tegenover je je rechterhand en drukt je neus tegen diegene z'n neus.

Bij Joseph deed iedereen wat anders. De een gaf hem een kus, de ander een hand en weer een ander een briefje.

Na de rij gingen we met z'n allen naar buiten. Daar was het even wachten tot iedereen er was. Daarna kregen we kai. Kai is eten. Het is gebruik om na een powhiri gezamelijk te eten. Het gezamelijk eten is een symbolische traditie die staat voor vrede tussen bij partijen.

Als kai kregen we hangi. Een traditioneel maori eten dat word gekookt in de grond. Ik heb dit al eerder een keer beschreven.

Na kai en het afwassen gingen we met z'n allen terug naar huis. Afwassen? Het is gebruik dat iedereen hier bij een Tangi meehelpt met alles. Iedereen zette dan ook z'n beste beentje voor.

Alleen toen kwam voor mij een echt cultuurschok. Op de terugweg van een begrafenis of rouwdienst in onze cultuur zou men verslagen en ontroerd in de bus zitten. Hier, zit men te keten alsof het feest is. Het is heel vreemd. Mensen aan het springen, dansen, lachen, zingen. De manier waarop mensen hier met het verlies van een medemens omgaan is heel anders. De ceremonies zijn wel enigzins gelijk, althans de principes, maar de uitvoering is heel anders. En de emotionele lading. Je zou kunnen zeggen dat mensen hier het verlies veel individueler verwerken.

Het was voor mij een aardige schok. Ook al moet je het onverwachte verwachten, vanuit mijn cultuur verwacht je niet dat mensen zo vrolijk zijn voor en na een rouwdienst.

Tijdens deze ceremonie heb ik veel geleerd over mijn eigen cultuur en de Maori cultuur. De gebruiken en normen en waarden. Ik heb tijdens die paar uur mijn eigen cultuur een stuk leren waarderen en ook leren begrijpen. Waarom normen en waarden zo zijn en waar ze op berusten. Een moment van beseffing.

Nu op naar de funeral op maandag...